Nếu bạn gặp khó khăn trong việc ghi nhớ, bệnh Alzheimer có thể là vấn đề. Tuy nhiên, đó không phải là nguyên nhân duy nhất dẫn đến mất trí nhớ.
Hãy đến gặp bác sĩ nếu bạn gặp rắc rối với chứng đãng trí hoặc trí nhớ kém, vì chúng vẫn có thể phục hồi hoặc điều trị được.
Bạn không thể tìm thấy chìa khóa, hay bỗng nhiên quên mất một cuộc hẹn? Đối với nhiều người từ độ tuổi trung niên trở lên, những hành động đãng trí đơn giản như thế thật đáng sợ vì chúng làm dấy lên bóng ma của bệnh alzheimer.
Thế nhưng, Viện Quốc gia về Lão hóa (National Institute on Aging) cho biết alzheimer không phải là vấn đề sức khỏe duy nhất có thể dẫn đến chứng hay quên. Sự đãng trí có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi và vì một số lý do. Khi nguyên nhân cơ bản được điều trị, các vấn đề về trí nhớ cũng thường được cải thiện.
Bác sĩ và nhà thần kinh học Seth Gale tại Bệnh viện Brigham and Women và trợ lý giáo sư môn thần kinh học tại Đại học Y khoa Harvard cho biết: “Bệnh nhân có thể miêu tả những triệu chứng đãng trí tương tự nhau, tuy nhiên bác sĩ có thể chỉ ra được phần nào của não đã bị ảnh hưởng”.
“Khi bạn đi sâu vào tìm hiểu điều gì đang thực sự xảy ra với các chức năng tâm thần của một người, bạn sẽ có khả năng trấn an họ. Ví dụ, thông thường thì mọi người vẫn có khả năng học hỏi và lưu trữ thông tin, thế nhưng do nguồn lực tinh thần của họ bị quá tải vào thời điểm hiện tại, họ khó mà làm tốt được điều đó”, bác sĩ Gale chia sẻ.
Hãy nói với bác sĩ những điều bạn lo ngại về trí nhớ của bản thân, nhằm hỗ trợ giải quyết các vấn đề đã gây nên triệu chứng. Thảo luận về những triệu chứng và thực hiện các xét nghiệm khác nhau, bao gồm cả chụp cộng hưởng từ (Magnetic Resonance Imaging – MRI), để giúp bác sĩ xác định điều gì đang ảnh hưởng đến trí nhớ của bạn, ông Gale nói.
Trong vài trường hợp, một hoặc nhiều vấn đề sau đây có thể đóng vai trò nhất định:
1. Căng thẳng, lo âu và trầm cảm
Ông Constantine Lyketsos, Giám đốc Trung tâm Điều trị Trí nhớ và Bệnh Alzheimer tại Johns Hopkins Medicine, đồng thời là giáo sư và chủ nhiệm khoa tâm thần học tại Johns Hopkins Bayview cho biết, căng thẳng hoặc lo lắng có thể dẫn đến các vấn đề về sự chú ý và ghi nhớ.
Điều này rất phổ biến ở những người phải gánh vác nhiều trách nhiệm cuộc sống, ngủ không ngon giấc. Thông thường, giảm bớt căng thẳng có thể cải thiện trí nhớ, giáo sư Lyketsos nói.
Theo một nghiên cứu được công bố vào tháng 5 năm 2022 trên tạp chí Biên giới Tâm thần học, căng thẳng mãn tính không được điều trị có thể dẫn đến trầm cảm – một chứng rối loạn cũng ảnh hưởng đến chức năng của não, bao gồm cả một số phạm vi ký ức. Tuy nhiên, Viện Quốc gia về Lão hóa lưu ý rằng, chứng rối loạn tâm trạng như trầm cảm có thể được cải thiện nhờ vào việc dùng thuốc và tư vấn tâm lý.
2. Các vấn đề về giấc ngủ
Theo Đại học Y khoa Harvard, các vấn đề về giấc ngủ, chẳng hạn như mất ngủ kinh niên, và ngưng thở khi ngủ (hội chứng gây ra hiện tượng ngưng thở ngắn hạn và lặp đi lặp lại nhiều lần trong đêm), được xem là có liên quan đến mất trí nhớ và sa sút trí tuệ. Trường Y Harvard cũng cho biết rằng, thiếu ngủ sẽ gây ra mệt mỏi, do đó có thể dẫn đến chứng não sương mù và các vấn đề về trí nhớ khác.
Trong một nghiên cứu được công bố vào tháng 5 năm 2022 trên Tạp chí Nghiên cứu Giấc ngủ, những người bị mất ngủ và ngưng thở khi ngủ thường không thực hiện tốt các bài đánh giá được thiết kế để đo trí nhớ, so với những người không mắc các bệnh đó.
Theo một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Y học Giấc ngủ Lâm sàng vào năm 2021, chứng ngưng thở khi ngủ khi không được điều trị sẽ ảnh hưởng đến trí nhớ điều hướng không gian. Loại trí nhớ này bao gồm khả năng nhớ hướng và nơi mà bạn đã đặt đồ vật, chẳng hạn như chìa khóa, bác sĩ Lyketsos nói.
Bác sĩ Lyketsos giải thích rằng đối với những người bị chứng ngưng thở khi ngủ, quá trình cung cấp oxy lên não bị gián đoạn đến hàng trăm lần trong đêm. Ông nói: “Bộ não bị căng thẳng bởi sự gián đoạn oxy, vì vậy mọi người sẽ thức giấc”. Ông cũng cho biết thêm, tổn thương mà chứng ngưng thở khi ngủ gây ra có thể được biểu hiện bằng một loạt các triệu chứng mất trí nhớ.
3. Sử dụng thuốc
Mất trí nhớ hoặc hay quên có thể là một dấu hiệu cho thấy bạn cần điều chỉnh việc sử dụng thuốc. Theo Hiệp hội Người về hưu Hoa Kỳ, một số loại thuốc có thể ảnh hưởng đến năng lực ghi nhớ, bao gồm:
- Thuốc chống lo âu
- Thuốc chống trầm cảm
- Thuốc kháng histamin
- Thuốc chống co giật
- Thuốc điều trị tăng huyết áp
- Một vài loại thuốc giảm đau
- Thuốc hạ mỡ máu
- Thuốc điều trị tiểu đường
- Thuốc điều trị bệnh Parkinson
- Thuốc ngủ
Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ cũng cảnh báo rằng, các loại thuốc giảm mỡ máu được gọi là statin có thể làm tăng nhẹ nguy cơ mắc các tác dụng phụ về đảo ngược nhận thức, bao gồm mất trí nhớ và lú lẫn.
4. Thiếu hụt dinh dưỡng
Theo tờ Cleveland Clinic, việc thiếu hụt B12 – một trong những loại vitamin B quan trọng cho chức năng thần kinh, có thể dẫn đến lú lẫn và thậm chí là mất trí nhớ.
Theo Viện Y tế Quốc gia Mỹ, mỗi ngày người lớn nên nhận được khoảng 2,4 mg vitamin B12 trong chế độ ăn uống từ các loại thực phẩm như thịt, cá và các sản phẩm từ sữa, hoặc từ các loại thực phẩm được tăng cường vitamin B12, chẳng hạn như ngũ cốc tăng cường.
Các yếu tố nguy cơ có thể dẫn đến thiếu hụt vitamin B12 bao gồm:
- Trên 75 tuổi
- Bị rối loạn tiêu hóa
- Tuân theo chế độ ăn thuần chay hoặc ăn chay nghiêm ngặt
- Dùng một số loại thuốc, bao gồm metformin, thuốc ức chế bơm proton hoặc thuốc chẹn H2 (cả hai đều là thuốc làm giảm axit dạ dày), và thuốc tránh thai
- Bị hội chứng Sjögren.
- Uống nhiều rượu
5. Đột quỵ thầm lặng
Một cơn đột quỵ làm tắc nghẽn các mạch máu chính nuôi não thì có thể gây ra những thay đổi rõ ràng về khả năng suy nghĩ và di chuyển một cách bình thường, bác sĩ Gale nói.
Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ cho biết, sau đột quỵ thầm lặng, các vấn đề về trí nhớ mức độ nhẹ hoặc các vấn đề không có triệu chứng đáng chú ý do chỉ ảnh hưởng đến các mạch máu nhỏ, cũng có thể dần dần tiến triển. Những thay đổi này trong chức năng não, từ nhẹ đến nặng đều được gọi chung là suy giảm nhận thức căn nguyên mạch máu.
Bộ não rất dễ bị tổn thương khi lưu lượng máu bị giảm hoặc tắc nghẽn, làm mất oxy và các chất dinh dưỡng cần thiết. Những người bị suy giảm trí nhớ có nguy cơ bị đột quỵ cao hơn người bình thường. Một nghiên cứu được đăng trên trang Sức khỏe cộng đồng BMC năm 2021 cho thấy, chứng hay quên có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm cho các bệnh tim mạch, bao gồm cả đột quỵ.
Những nguyên nhân ít gặp cũng gây mất trí nhớ
Một vài tình huống có thể dẫn đến các vấn đề về trí nhớ như:
- Nhiễm trùng: Nhiễm trùng nặng vùng quanh não, đặc biệt là khi không được điều trị, có thể dẫn đến mất trí nhớ, Gale cho biết. Ví dụ, theo giáo sư Lyketsos, một số người bị COVID-19 kéo dài đã nói rằng họ mất trí nhớ sau khi bị nhiễm trùng.
- Chấn thương đầu: Theo Viện Quốc gia Hoa Kỳ về Rối loạn thần kinh và Đột quỵ , các triệu chứng của chấn thương não mức độ nhẹ có thể bao gồm việc lú lẫn, và gặp khó khăn trong việc ghi nhớ và tập trung.
- Khối u: Trí nhớ và khả năng xử lý thông tin có thể bị ảnh hưởng bởi các khối u não, Hiệp hội U não Quốc gia cho biết. Ngoài ra, các phương pháp điều trị u não, chẳng hạn như phẫu thuật não, hóa trị hoặc xạ trị, đều có thể ảnh hưởng đến khả năng ghi nhớ của bạn.
- Nghiện rượu, lạm dụng chất kích thích: Theo giáo sư Lyketsos, cả nghiện rượu và lạm dụng ma túy đều có thể ảnh hưởng đến trí nhớ. Một nghiên cứu được công bố vào tháng 4 năm 2022 trên Tạp chí Y học Dịch thuật cho thấy, uống nhiều rượu ở người lớn từ 70 tuổi trở lên làm tăng nguy cơ suy giảm nhận thức, so với những người uống ít và không uống rượu trong cùng độ tuổi.
Báo cáo bổ sung bởi Brian P. Dunleavy.
Lưu ý:
Những nội dung đăng tải trên Watsup đều mang mục đích hỗ trợ độc giả. Vui lòng xem kỹ ngày của lần nội dung cập nhật gần nhất (nếu có) đồng thời không dùng những thông tin này để thay thế cho lời khuyên từ bác sĩ hoặc chuyên gia y tế của bạn.
