Hệ thống miễn dịch của chúng ta hoạt động để ngăn ngừa sự lây nhiễm và những tổn thương do chúng gây ra, theo từng thời điển khác nhau.
Khi vi sinh vật (vi khuẩn hoặc vi rút) xâm nhập vào cơ thể con người, hệ thống miễn dịch của chúng ta sẽ bắt đầu hoạt động để ngăn ngừa sự lây nhiễm và những tổn thương do chúng gây ra.
Người ta cho rằng hệ thống miễn dịch hoạt động theo cùng một cơ chế bất kể ngày hay đêm. Nhưng một nghiên cứu kéo dài hơn nửa thế kỷ đã chứng minh điều hoàn toàn ngược lại. Điều này xảy ra do mỗi tế bào trong cơ thể, bao gồm cả các tế bào miễn dịch, có thể nhận biết được thời gian trong ngày hay cụ thể là đồng hồ sinh học của chúng ta.
Đồng hồ sinh học của cơ thể đã phát triển qua hàng triệu năm để duy trì sự sống cho con người. Mọi tế bào trong cơ thể đều có một tập hợp các proteins nhận biết thời gian để giúp cơ thể điều chỉnh chức năng và hành vi (ví dụ khi ta muốn ăn) cho đúng thời điểm.
Đồng hồ sinh học làm được điều này bằng cách tạo nhịp sinh học mỗi chu kỳ 24h. Ví dụ, đồng hồ sinh học của chúng ta đảm bảo rằng chúng ta chỉ sản xuất melatonin khi đêm đến, vì chất này khiến chúng ta mệt mỏi và báo hiệu đã đến giờ đi ngủ.
Hệ thống miễn dịch của chúng ta bao gồm nhiều loại tế bào miễn dịch khác nhau liên tục kiểm tra cơ thể để tìm kiếm các dấu hiệu cơ thể bị nhiễm trùng hoặc tổn thương. Nhưng chính đồng hồ sinh học của chúng ta sẽ quyết định vị trí của các tế bào đó vào từng thời điểm cụ thể trong ngày.
Nhìn chung, các tế bào miễn dịch của chúng ta di chuyển vào các mô vào ban ngày và sau đó lưu thông quanh cơ thể vào ban đêm. Nhịp sinh học hằng ngày này của các tế bào miễn dịch đã phát triển để các tế bào miễn dịch nằm trực tiếp trong các mô vào thời điểm mà chúng ta có nhiều khả năng bị nhiễm bệnh hơn.
Vào ban đêm, các tế bào miễn dịch lưu thông khắp cơ thể và dừng lại tại các hạch bạch huyết để xác định những gì đã gặp phải trong ngày - bao gồm bất kỳ bệnh lây nhiễm nào. Điều này đảm bảo cho nó có thể phản ứng tốt hơn với bệnh đó nếu có lại mắc phải sau này.
Với việc để cho đồng hồ sinh học của chúng ta điều khiển hệ thống miễn dịch, không có gì đáng ngạc nhiên khi một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng thời gian chúng ta bị nhiễm vi rút - chẳng hạn như cúm hoặc viêm gan - có thể ảnh hưởng đến mức độ ốm của chúng ta và mỗi loại vi rút sẽ có sự tác động đến sức khỏe cơ thể ta khác nhau.
Nghiên cứu khác cũng chỉ ra rằng thời gian chúng ta dùng thuốc có thể ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của chúng - nhưng điều này còn phụ thuộc vào loại thuốc bạn sử dụng. Ví dụ, khi ngủ chúng ta tạo ra cholesterol, nên việc dùng nhóm thuốc Statin (thuốc làm giảm cholesterol) ngay trước khi đi ngủ sẽ mang lại nhiều lợi ích nhất. Người ta cũng chỉ ra rằng thời gian trong ngày có ảnh hưởng đến khả năng hoạt động của một số tế bào miễn dịch nhất định.
Ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy vắc xin - thứ có khả năng tạo miễn dịch chống lại các loại mầm bệnh, bị ảnh hưởng bởi đồng hồ sinh học của chúng ta và thời gian tiêm vắc xin trong ngày.
Ví dụ, một thử nghiệm ngẫu nhiên năm 2016 trên 250 người lớn từ 65 tuổi trở lên đã cho thấy tiêm vào buổi sáng (từ 9 giờ sáng đến 11 giờ sáng) cho phản ứng kháng thể cao hơn so với những người tiêm vắc xin vào buổi chiều (từ 3 giờ chiều đến 5 giờ chiều).
Gần đây, những người ở độ tuổi 20 được tiêm ngừa vắc-xin BCG (bệnh lao) từ 8 giờ sáng đến 9 giờ sáng cho thấy họ có phản ứng kháng thể tốt hơn so với những người được tiêm ngừa vào giữa trưa và 1 giờ chiều. Vì vậy, đối với một số loại vắc xin nhất định, việc tiêm phòng vào buổi sáng sớm có thể mang lại kết quả tốt hơn.
Lý do cho điều này là ở cách đồng hồ sinh học kiểm soát giấc ngủ. Trên thực tế, các nghiên cứu đã phát hiện ra rằng ngủ đủ giấc sau khi tiêm vắc xin viêm gan giúp cải thiện phản ứng miễn dịch bằng cách tăng số lượng tế bào miễn dịch nhằm cung cấp khả năng miễn dịch lâu dài hơn so với những người thiếu ngủ.
Người ta vẫn chưa hiểu đầy đủ lý do tại sao giấc ngủ lại có ảnh hưởng đến tính hiệu quả của vắc xin, nhưng có thể là do cách đồng hồ sinh học của chúng ta kiểm soát trực tiếp chức năng và vị trí của tế bào miễn dịch trong khi ta ngủ. Ví dụ, các tế bào miễn dịch sẽ được gửi đến các hạch bạch huyết trong cơ thể khi chúng ta ngủ để tìm hiểu về những bệnh lây nhiễm đã gặp trong ngày và ghi nhớ nó.
Vậy những điều này có liên quan gì đến chương trình tiêm chủng vắc xin Covid 19 toàn thế giới hiện nay? Hoạt động của đồng hồ sinh học rất quan trọng đối vớ việc phát triển vắc xin Covid-19. Điều thú vị là, thụ thể mà cho phép vi rút SARS-CoV-2, xâm nhập vào tế bào của chúng ta cũng bị đồng hồ sinh học kiểm soát.
Liệu thời điểm trong ngày mà chúng ta được tiêm vắc xin COVID-19 có ảnh hưởng đến phản ứng miễn dịch hay không vẫn là một câu hỏi cần được giải đáp. Do hiệu quả cao của nhiều loại vắc xin Covid-19 (Pfizer và Moderna đều báo cáo hiệu quả trên 90%) và tính cấp thiết cần phải tiêm chủng hiện giờ thì mọi người vẫn nên tiêm chủng bất cứ lúc nào có thể trong ngày.
Nhưng các loại vắc xin hiện tại và tương lai mà không có tỷ lệ hiệu quả cao như vậy, chẳng hạn như vắc xin cúm, hoặc nếu chúng được sử dụng để tiêm cho những người có phản ứng miễn dịch kém hơn (chẳng hạn như người lớn tuổi), thì cần phải được tiêm chủng vào một thời gian cụ thể trong ngày để mang lại hiệu quả tối ưu nhất.
Nguồn: The Conversation.
Lưu ý:
Những nội dung đăng tải trên Watsup đều mang mục đích hỗ trợ độc giả. Vui lòng xem kỹ ngày của lần nội dung cập nhật gần nhất (nếu có) đồng thời không dùng những thông tin này để thay thế cho lời khuyên từ bác sĩ hoặc chuyên gia y tế của bạn.
Cám ơn bạn đã gửi đánh giá cho chúng tôi! Đánh giá của bạn sẻ giúp chúng tôi cải thiện chất lượng dịch vụ hơn nữa.
ĐÁNH GIÁ SẢN PHẨM